In een recent artikel in het blad Gezond Verstand (20 april 2022), neemt hoofdredacteur Karel van Wolferen het op voor Vladimir Poetin en diens strijd voor Russische soevereiniteit tegen de krachten van de globalisering. Maar Poetin is geen vriend van vrijheid en vrede, en de ‘soevereine staat’ zou niet ons hoogste ideaal moeten zijn.
Karel van Wolferen, emeritus-hoogleraar, vermaard journalist en hoofdredacteur van Gezond Verstand, breekt in een recent nummer van zijn blad een lans voor Vladimir Poetin. Van Wolferen neemt, mijns inziens terecht, stelling tegen het idee dat her en der te horen valt, dat Poetin heimelijk deel zou uitmaken van de mondiale machtselite die de wereld beheerst en doelbewust chaos zou creëren in Oekraïne om de ‘globaliseringsagenda’ van deze lieden te faciliteren.
Zoals Van Wolferen opmerkt is Poetins doel en motivatie juist om de soevereine staat Rusland te beschermen tegen de globaliseringskrachten. Dat blijkt uit alles wat hij doet. Vanuit dat perspectief kunnen veel mensen die naar vrijheid streven dan ook wel begrip opbrengen, of zelfs bewondering, voor Poetin. Voor zover er meer vrijheid bestaat in een wereld van soevereine staten dan in de geglobaliseerde nieuwe wereldorde, vormt Poetin een waardevolle tegenkracht.
Maar Van Wolferen gaat een stap verder. Hij beschouwt die soevereine staat van Poetin als de ultieme verdediger en garantsteller van vrijheid en rechten. In de huidige ‘neoliberale’ wereldorde zijn het volgens hem “particuliere-sectormachthebbers” – “hypermiljardairs, farmamacht, investeringsmanagers, centrale banken en gigantische bedrijfsorganisaties” – die de macht hebben overgenomen van “alle publieke sectoren ter wereld”. De oplossing is volgens hem om de soevereine staat in ere te herstellen. Er moeten weer “oplettende overheidsfunctionarissen” komen die ‘big business’ in toom kunnen houden, schrijft Van Wolferen. We moeten terug naar de tijd vóór “mevrouw Thatcher” en haar neoliberale vrienden de wereld onderwierpen aan de gesel van “de marktwerking”.
Ik heb veel respect voor Karel van Wolferen, voor de tomeloze inzet en moed waarmee hij de afgelopen twee jaar de vlam van de vrijheid brandend heeft weten te houden. Maar ik vind deze analyse te eenzijdig. Van Wolferen richt zijn pijlen op “particuliere-sectormachthebbers”, maar hij vergeet de “publieke-sectormachthebbers” die ons net zo goed terroriseren: politici, bureaucraten, overheidswetenschappers, gesubsidieerde NGOs, staatsomroepen, nationale-gezondheidszorgstelsels, internationale organisaties. Niet voor niets werken sociaal-democratisch links en de gesubsidieerde progressieve klasse enthousiast mee aan het coronabeleid en de controlemaatschappij die over ons wordt uitgerold. Staatsdwang past perfect bij hun belangen en ideologische doeleinden.
Het idee dat de wereld ten prooi is aan ongeremde “marktwerking” is simpelweg in strijd met de feiten. Overheidsbudgetten, staatsschulden en belastingen zijn in het “neoliberale” tijdperk alleen maar toegenomen, om maar te zwijgen van de regeldwang. De vrijheid, zowel economisch als sociaal, is alleen maar minder geworden. Het is verleidelijk om te denken dat de teloorgang van de westerse samenleving begon met Thatcher en Reagan, maar dan negeer je dat hun succes een reactie was op de stagnerende, bureaucratische welvaartsstaten die in die tijd waren ontstaan, en die werden geteisterd door stagflatie, hoge werkloosheid, en enorme subsidie- en uitkeringsapparaten.
Waar we mee te maken hebben is dan ook niet een overname van de publieke sector door private partijen, maar een samenspanning van de twee. Niet een socialistisch of een kapitalistisch totalitarisme, maar fascistisch, waarbij particuliere groepen gebruik maken van de machtsinstrumenten en privileges van de staat, en de staat gebruik maakt van de middelen van multinationals en banken, en het morele fanatisme van de linkse ‘woke’-klasse.
Het antwoord daarop ligt niet in het herstel van de ‘soevereine staat’. De soevereine staat heeft vaak genoeg laten zien hoe destructief hij kan zijn. Nazi-Duitsland, de Sovjet-Unie, China, Japan, ja en ook de Verenigde Staten, en talloze andere staten, hebben in het verleden ongekende rampen aangericht, en de rechten van individuen en minderheden op niets ontziende wijze vertrapt. Vergeleken met Stalin en Hitler zijn Bill Gates en George Soros amateurs. Ook in de coronacrisis zie je dat soevereine staten, zoals het Rusland van Poetin of het China van Xi Jinping, het niet beter of anders doen dan westerse landen. Vladimir Poetin mag zich dan verzetten tegen het Davos-volkje, hij is geen vriend van vrijheid en vrede.
Als de staat soeverein is, betekent dat niets anders dan dat een groep mensen, die de staat vertegenwoordigen, absolute macht heeft over de rest van de bevolking. De staat is en blijft een machtsinstrument, en het bestaan van zo’n instrument zal altijd lieden zal aantrekken die het zullen willen misbruiken. De soevereine staat kan nooit een garantie bieden tegen schending van vrijheid en grondrechten zoals we die de afgelopen twee jaar hebben gezien.
Ons doel zou moeten zijn om een nieuwe wereld te bouwen op basis van individuele rechten, om te streven naar zoveel mogelijk vrijwillige, decentrale samenwerkingsverbanden, zonder overheersende machtsstructuren, of die nu van kapitalisten, socialisten of fascisten komen. We moeten ons niet laten verleiden tot de verlokkingen van de staatsmacht, of denken dat daar de verlossing vandaan zal komen. Recht en orde zijn nodig, maar ze zullen niet van boven komen, van “oplettende overheidsfunctionarissen”. We zullen er zelf voor moeten zorgen.
NB Ik publiceer de laatste tijd niet zoveel meer op deze website. Dat komt omdat ik hoofdredacteur ben geworden van De Andere Krant. Daar gaat al mijn tijd aan op. Dit artikel is ook eerder gepubliceerd, in een iets kortere versie, in De Andere Krant. Ik beveel iedereen van harte aan om een abonnement te nemen op De Andere Krant en onze website te bekijken! www.deanderekrant.nl
